NCERT Class 6 – Polity
Chapter – 1: Understanding Diversity
• భారతదేశం విస్తారమైన వైవిధ్యం కలిగిన దేశం.
• ప్రజలు వివిధ భాషలు మాట్లాడతారు, వివిధ పండుగలు జరుపుకుంటారు మరియు వివిధ రకాల ఆహారం తింటారు.
• వైవిధ్యం అనేది వ్యక్తులు మరియు సమూహాలచే విస్తృతంగా సృష్టించబడిన వాస్తవికత జనాభా మరియు తాత్విక వ్యత్యాసాల వర్ణపటం.
వైవిధ్యాన్ని ప్రభావితం చేసే అంశాలు:
ఒక ప్రాంతం యొక్క వైవిధ్యాన్ని ప్రభావితం చేసేవి రెండు అంశాలు ఉంటాయి.
1. చారిత్రక అంశాలు
2. భౌగోళిక అంశాలు
• సముద్రానికి దగ్గర్లో జీవించే ప్రజల జీవితంతో పోలిస్తే పర్వత ప్రాంతాలలో జీవించే ప్రజల జీవితం భిన్నంగా ఉంటుంది.
లడఖ్: లడఖ్ అద్భుతమైన భౌతిక లక్షణాలతో కూడిన భూమి. అపారమైన మరియు అద్భుతమైన వాతావరణం. ఈ ప్రాంతం చుట్టూ అత్యంత శక్తివంతమైన పర్వత శ్రేణులు, ఉత్తరాన కారకరం, దక్షిణాన గ్రేట్ హిమాలయాలు ఉన్నాయి.
కేరళ: భారతదేశంలోని నైరుతి భాగంలో కేరళ ఉంది. ఈ ప్రాంతం చుట్టూ ఒక వైపు సముద్రం మరోవైపు కొండలు ఉంటాయి.
భిన్నత్వంలో ఏకత్వం:
భారతదేశం భిన్న మతాలు మరియు వర్గాలకు చెందిన దేశం .
మన దేశం యొక్క విలక్షణమైన లక్షణం “భిన్నత్వంలో ఏకత్వం”
చూపులు, ప్రవర్తన, సంస్కృతి, మతం, భాష, ప్రతిభ మొదలైనటువంటి అంశాలకు సంబంధించి భూమిపై ఉన్న ప్రతి ఒక్కరూ కూడా ఒకరికొకరు భిన్నంగా ఉంటారు.
కుల వ్యవస్థ, మతం, ఆర్థిక స్థితిగతులు, విద్యా మొదలైనవి సమాజంలో అసమానత యొక్క వివిధ రూపాలు.
భారతదేశం అనేక వైవిధ్యాల దేశం.
ఇది చాలా పెద్ద దేశం కాబట్టి వివిధ ప్రాంతాలలోని వ్యక్తులు వారి ఆచారాలు, భాష, అలవాట్లు మొదలైన వాటిలో విభిన్నంగా ఉంటారు.
వేర్వేరు చరిత్రను మరియు పర్యావరణాలు వివిధ ప్రాంతాలు కలిగి ఉండడం వల్ల ఈ వైవిధ్యాలు ఉత్పన్నమవుతాయి.
భారత జాతీయ జెండా అత్యంత ముఖ్యమైన జాతీయ చిహ్నం మరియు భిన్నత్వంలో మన ఏకత్వాన్ని గుర్తుచేస్తుంది.
వైవిధ్యం: వైవిధ్యం యొక్క భావం ఏంటి?
లక్షణాలు, రూపం, ప్రవర్తన, సంస్కృతి, మతం, భాష సామర్ధ్యాలు, వనరులు మరియు వివిధ వ్యక్తులకు సంబంధించిన అవకాశాలను వైవిధ్యం అంటారు.
అసమానత: ఇద్దరు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ మంది వ్యక్తుల మధ్య ఉండే వారి సామర్థ్యాలు, వనరులు మరియు అవకాశాలు లేదా వారి కులం మొదలైన వాటి కారణంగా తలెత్తే తేడాలను అసమానతలుగా పేర్కొంటారు.
నివాసం: భౌగోళిక ప్రాంతంలో ఒక జీవి సౌకర్యవంతంగా జీవించగలిగే ప్రాంతాన్ని, ఆ జీవి యొక్క నివాసం అంటారు.
వనరులు: ఏ కార్యకలాపంలోనైనా ఉపయోగపడేలా ఉంది అంటే దానిని వనరు అంటాం.
Chapter – 2: Diversity and Discrimination
- కులం: ఇది ఏదైనా వంశపారంపర్య సామాజిక తరగతులు లేదా సాంప్రదాయిక ఉప-వర్గాలను సూచిస్తుంది
- హిందూ సమాజం, హిందూ ఆచార స్వచ్ఛత ప్రకారం వర్గీకరించబడింది, అవి బ్రాహ్మణ, క్షత్రియ, వైశ్య మరియు శూద్ర కులాలు.
- మహర్‌లు: మహర్‌లు మహారాష్ట్రలో అతిపెద్ద షెడ్యూల్డ్ కులాల సమూహం.
- రాజ్యాంగం: వ్రాతపూర్వక లేదా అలిఖిత ప్రాథమిక చట్టం ప్రాథమిక సూత్రాలను నిర్వచించడం ద్వారా సమాజానికి అనుగుణంగా ఉండాలి.
- మనం ఎలా జీవిస్తాము, మనం ఏమి మాట్లాడతాము, మనం ఏమి తింటాము మరియు ధరించాము మరియు మనం ఏమి ఆడతాము – అన్నీ మనం నివసించే ప్రదేశం యొక్క చారిత్రక నేపథ్యం మరియు భౌగోళిక అమరికలపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
- ప్రపంచంలోని ఎనిమిది ప్రధాన మతాలలో ప్రతి ఒక్కటి భారతదేశంలో అనుసరించబడుతుంది.
- 1600కు పైగా మాతృభాష మరియు వందకు పైగా నృత్య రూపకాలు ఉన్నాయి.
- మనలో చాలామంది మనకు భిన్నంగా ఉండే వ్యక్తుల గురించి పక్షపాతంతో ఉంటారు-మనం అనుకున్నట్లుగా మన లక్షణాలు, మతాలు మొదలైనవి ఉత్తమమైనవి మరియు మేము దానిని స్వయంచాలకంగా ఊహించుకుంటాము. ఇతరులవి మంచివి కావు. ఇది మన వైవిధ్యానికి సంబంధించిన ఆరోగ్యకరమైన లక్షణం కాదు. పక్షపాతం లో, మనం తరచుగా ఇతరులను బాధపెడతాం.
- వ్యక్తులు తమ పక్షపాతాలు లేదా మూస పద్ధతుల ద్వారా నడిచే విధంగా ప్రవర్తించినప్పుడు, వివక్ష జరుగుతుంది.
- చాలా మంది దళితులు మరియు మహిళలు ఇతరులతో సమానత్వం కోసం ముందుకు వచ్చారు.
- భారతదేశానికి స్వతంత్రం వచ్చినప్పుడు, భారతీయులు అందరి మధ్య సమానత్వం కోసం రాజ్యాంగం రూపొందించబడింది.
- దళితుడైన డాక్టర్ అంబేద్కర్ చాలా బాధలు పడ్డాడు. రాజ్యాంగ పితామహుడు.
- పక్షపాతం: ఇతర వ్యక్తులను ప్రతికూలంగా తీర్పు చెప్పే లేదా పరిగణించే ధోరణి పక్షపాతంగా చెప్పబడింది.
- అంటరానితనం: ఒక నిర్దిష్ట కులానికి చెందిన వివక్ష యొక్క ఒక రూపం అంటరానితనం.
- ప్రజలను “ఉన్నత కుల” ప్రజలు అపవిత్రంగా పరిగణిస్తారు. ఆ కులాన్ని “అంటరానివారు” అంటారు.
- పీఠిక: రాజ్యాంగంలోని మొదటి పేజీలో ఆ దేశం పనిచేయవలసిన నియమాల “సారాంశం” ఉపోద్ఘాతం అంటారు.
Chapter – 3 What is Government
- ప్రభుత్వం వివిధ స్థాయిలలో పనిచేస్తుంది: జాతీయ, రాష్ట్ర మరియు స్థానిక స్థాయి.
- జాతీయ స్థాయి: పన్నులు, రక్షణ, అంతర్జాతీయ సంబంధాలు మరియు వాణిజ్యం.
- రాష్ట్ర స్థాయి: రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు దాని స్వంత పోలీసు బలగాలను కలిగి ఉంటాయి, విద్యా వ్యవస్థ మరియు రహదారి చట్టాలు కలిగి ఉంటాయి.
- స్థానిక స్థాయి: గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో స్థానిక ప్రభుత్వాలను పంచాయతీలుగా పిలుస్తారు. పట్టణ ప్రాంతాలలో మునిసిపల్ కార్పొరేషన్లు, మునిసిపాలిటీలు మరియు నగర పంచాయతీలు.
- ప్రభుత్వ రకాలు: ప్రభుత్వాలను అనేక రకాలుగా వర్గీకరించవచ్చు. ప్రభుత్వాల యొక్క కొన్ని సాధారణ రకాలు ప్రజాస్వామ్యం, రాచరికం మొదలైనవి.
- ప్రజాస్వామ్యం: ఇది ఎన్నికైన ప్రజాప్రతినిధులచే నిర్వహించబడే ప్రభుత్వ రూపం. ప్రత్యక్ష మరియు పరోక్ష ప్రజాస్వామ్యంగా వర్గీకరించవచ్చు.
- రాచరికం: రాచరికం అనేది రాజు లేదా రాణి పాలనను సూచిస్తుంది. కొన్నిసార్లు, రాజును “చక్రవర్తి” అంటారు. ఇది వంశపారంపర్య అధిపతితో కూడిన ప్రభుత్వం.
- దీనిని రెండు రకాలుగా వర్గీకరించవచ్చు, అనగా సంపూర్ణ మరియు రాజ్యాంగబద్దమైన రాచరికము.
- ఫ్రాంచైజీ: ఒక వ్యక్తికి లేదా సమూహానికి అధికారికంగా మంజూరు చేయబడిన ప్రత్యేక హక్కు, ముఖ్యంగా రాజ్యాంగ లేదా చట్టబద్ధమైన ఓటు హక్కు.
- ముఖ్యమైన నిర్ణయాలు తీసుకోవడానికి ప్రతి దేశానికి ప్రభుత్వం అవసరం. నిర్ణయాలు ఆర్థికంగా, విద్యాపరంగా లేదా సామాజికంగా ఉండవచ్చు.
- అంతర్జాతీయ సరిహద్దులు మరియు సంబంధాలను కూడా ప్రభుత్వం చూసుకుంటుంది. ప్రభుత్వం వివిధ స్థాయిలలో పనిచేస్తుంది-స్థానిక స్థాయి, రాష్ట్ర స్థాయి, జాతీయ స్థాయి.
- ప్రభుత్వం చట్టాలు చేస్తుంది మరియు ప్రతి పౌరుడు వాటిని పాటించాలి.
- ప్రభుత్వం సక్రమంగా పనిచేయాలంటే చట్టాలు అమలు కావాలి.
- ప్రజాస్వామ్య, చక్రవర్తి మొదలైన కొన్ని రకాల ప్రభుత్వాలు ఉన్నాయి.
- ప్రజాస్వామ్యం (భారతదేశం వంటిది), ప్రజలు ప్రభుత్వాన్ని ఎన్నుకుంటారు. ఎన్నికలలో ఓటు వేయడం.
- రాచరికంలో, రాజు/రాణికి అధికారం ఉంటుంది. పౌరులు ఎవరూ వాటిని వ్యతిరేకించలేరు.
- ప్రజాస్వామ్యం యొక్క ప్రాథమిక ఆలోచన ఏమిటంటే చట్టం తయారీలో ప్రజలు తమను తాము పాలించుకోవడం.
- మహిళలను ప్రభుత్వాలు అనుమతించని సందర్భాలు చరిత్రలో ఉన్నాయి. పేద ప్రజలు మరియు చదువురాని వారు ఓటు వేయాలి. అయితే భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చాక సార్వత్రిక వయోజన ఫ్రాంచైజీ అమలు చేయబడింది.
- ప్రభుత్వం: ప్రతి దేశంలో ఉండే వ్యవస్థ లేదా యంత్రాలు దేశాన్ని సక్రమంగా నడిపేందుకు నిర్ణయాలు తీసుకోవడాన్ని ప్రభుత్వం అంటారు.
- చట్టాలు: సరైన పనితీరు కోసం ప్రభుత్వం నిర్దేశించిన నియమాలు దేశం యొక్క చట్టాలు అంటారు.
- ప్రజాస్వామ్యం: దేశాన్ని పాలించడానికి తమ నాయకులను ఎన్నుకోవడాన్ని ప్రజాస్వామ్యం అంటారు. ఎన్నికైనవారు ప్రభుత్వం తన నిర్ణయాల పట్ల ప్రజలకు జవాబుదారీగా ఉంటుంది.
- రాచరికం: ఒక రాజు/రాణిచే నిర్వహించబడే ప్రభుత్వ వ్యవస్థ. వంశపారంపర్య ప్రాతిపదిక మరియు నిర్ణయం తీసుకోవడంలో ప్రజలు తమ అభిప్రాయాన్ని పొందలేరు. రాజు/రాణిని చక్రవర్తి అని అంటారు.
- ఎన్నికలు: ప్రజాస్వామ్య దేశంలోని పౌరులు తమ ఓటు వేసే ప్రక్రియ తమకు నచ్చిన నాయకులకు ఓటు వేయడాన్ని ఎన్నికలు అంటారు. ఎన్నికైనవారు నాయకులు తర్వాత ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేస్తారు.
- యూనివర్సల్ అడల్ట్ ఫ్రాంచైజ్: దేశంలోని పెద్దలందరినీ అనుమతించే నియమం, కులం, మతం, లింగం, అక్షరాస్యత, వృత్తి మొదలైన వాటితో సంబంధం లేకుండా ఓటు.
Chapter – 4 Key Elements of a Democratic Government
- ఎన్నికలు: ప్రజాస్వామ్యంలో ప్రజాప్రతినిధులు, ప్రజల తరపున నిర్ణయాలు తీసుకుంటారు.
- భారతదేశంలో ఐదు సంవత్సరాల కాలానికి ప్రభుత్వం ఎన్నుకోబడుతుంది.
- సామాజిక ఉద్యమాలు: ప్రజలు తమ అభిప్రాయాలను అనేక రకాలుగా వ్యక్తం చేస్తారు.
- ధర్నాలు, సమ్మెలు, ర్యాలీలు మరియు సంతకాల ప్రచారాలు
- మైనారిటీకి గుర్తింపు: మైనారిటీ ప్రజలు (దళితులు, ఆదివాసీలు, మహిళలు) ఉంటేనే దేశం బలపడుతుంది.
- మైనారిటీ ప్రజాసంఘాలు మరియు ఆదివాసీలు సంతాలీ భాషను రాజ్యాంగంలో చేర్చాలని డిమాండ్ చేయడం ద్వారా ప్రభుత్వ ప్రక్రియలో పాల్గొంటారు.
- సమానత్వం మరియు న్యాయం: ప్రజాస్వామ్య ప్రభుత్వం యొక్క ముఖ్య ఆలోచన
- సమానత్వం మరియు న్యాయం పట్ల నిబద్ధత.
- మైనారిటీ వర్గాల అనేక సౌకర్యాలు నిరాకరించారు. అలాంటి పద్ధతులు తప్పక పాటించాలని డాక్టర్ అంబేద్కర్ గ్రహించారు.
- ప్రజలను సమానంగా చూసినట్లయితే న్యాయం సాధించబడుతుంది.
- దక్షిణాఫ్రికాలో, అనేక జాతుల ప్రజలను కనుగొనవచ్చు – నల్లజాతి స్థానికులు ప్రజలు, శ్వేతజాతీయులు మరియు భారతీయులు.
- దేశం వర్ణవివక్ష చట్టాలచే పాలించబడింది. వర్ణవివక్ష అంటే వేరు జాతి ఆధారంగా.
- దక్షిణాఫ్రికా ప్రజలను తెలుపు, నలుపు రంగులుగా విభజించారు.
- ఎన్నికైన ప్రభుత్వాలకు నిర్ణీత కాలాలు ఉంటాయి.
- భారతదేశంలో ఐదేళ్లపాటు ప్రభుత్వం ఎన్నుకోబడుతుంది. అది అధికారంలో ఉంటుంది. అందువలన, ప్రజలు వారి ఓటింగ్ హక్కులను ఉపయోగించడం ద్వారా ప్రభుత్వ ప్రక్రియలో పాల్గొంటారు.
- ప్రభుత్వ తప్పుడు నిర్ణయాలకు వ్యతిరేకంగా ప్రజలు తమ అభిప్రాయాలను వ్యక్తం చేస్తున్నారు. ధర్నాలు, ర్యాలీలు, సమ్మెలు, సంతకాల ప్రచారాలు మొదలైనవి.
- ప్రజలు సామాజిక ఉద్యమాలలో తమను తాము నిర్వహించుకోవడం ద్వారా కూడా పాల్గొంటారు మరియు ప్రభుత్వ పనితీరును సవాలు చేయడానికి ప్రయత్నిస్తారు.
- విభిన్న సంస్కృతులు, మతాలు, ప్రాంతాలు మొదలైన వ్యక్తుల మధ్య వివాదాలు ఏర్పడితే వాటిని పరిష్కరించడంలో ప్రభుత్వం ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తుంది.
- మతపరమైన ఊరేగింపులు మరియు వేడుకలు కొన్నిసార్లు గొడవలకు దారితీస్తాయి.
నదులు రాష్ట్రాల మధ్య సంఘర్షణకు మూలంగా కూడా మారవచ్చు.
సమానత్వం మరియు న్యాయం ప్రజాస్వామ్యంలో కీలకమైన అంశాలు.
సమాజంలో సమానత్వం మరియు న్యాయం తీసుకురావడానికి ఇప్పుడు అంటరానితనాన్ని చట్టం ద్వారా నిషేధించబడింది.
- ప్రతినిధి: ప్రజల ఓటు హక్కు ద్వారా ఎన్నికైన వ్యక్తి పాలనా వ్యవస్థలో భాగం.
- భాగస్వామ్యం: ప్రభుత్వ ప్రక్రియలో ప్రజల ప్రమేయం.
- సంఘర్షణ: వివిధ కులాలు, సంస్కృతులు లేదా మతాల ప్రజల మధ్య వ్యత్యాసాలు.
ప్రాంతం, మతం, భాష మొదలైన వాటి పేరుతో ఘర్షణలు తలెత్తవచ్చు.
- రిజల్యూషన్: వివాదానికి పరిష్కారం.